İstikşafi kelimesi, Arapçadan Türkçeye geçen sözcükler arasında yer alır. İstikşafi, Arapça keşf sözcüğünden türemiş bir ifadedir.

İstikşafi nedir?

TDK, “istikşaf" kelimesinin Arapça “keşf"ten türediğini belirterek “keşif ve tahkik etmeye çalışma, çaba, emekle bulma, etraf ve teferruatını ortaya çıkarma" gibi anlamlar içerdiğini belirtir.

Eski kaynaklarda istikşafi kelimesi için genellikle "çıkarsama" anlamı görülmekte olsa da güncel dilde "yoklama" anlamı ile moda olmuştur.

İstikşafi görüşmeler ne demek?

Diplomatik bir terim olan istikşafi görüşmeler, keşif, tanıma amaçlı görüşme anlamına gelir. Kelimenin “istikşafi” biçimi geçmiş dönem ve günümüz Osmanlıca sözlüklerinde geçmez. “İstikşafi görüşmeler" gibi tamlamalardaki ‘istikşaf’ ve ‘istikşafi’, benzer durumlarda yaygın kullanılan İngilizce ‘exploratory’ sözünün çevirisi; ‘istikşafi görüşme’ sözü ise ‘exploratory talks’ tamlamasının çevirisidir. Bu durumda ‘istikşafi görüşme’ tamlaması için ‘ön görüşme, araştırma-tanıma görüşmesi’ gibi anlamlar verilebilir.

Kelime olarak araştırma, keşif gibi anlamlar taşıyan “istikşafi”, tarafların “eleştirel ancak yapıcı” şekilde birbirlerinin düşünce ve görüşlerini ele almaları anlamına gelir. İstikşafi görüşmelerde taraflar birbirine gerekli bilgiyi sağlar, anlaşmazlığı çözmek için öneriler ve karşı öneriler tartışılır. Karar almadan önce iki tarafın da görüş ve tezleri ele alınır.

Diplomaside diyaloğu geliştirmek için başvurulan istikşafi görüşmelere, taraflar arasında birçok sorun bulunduğunda başvurulur. Bu çerçevede, genellikle “bir paket” halinde ele alınan sorunların hepsinin çözülmesi için çaba sarf edilirken, bir sorunun çözülmemesi halinde, diğerleri de çözümlenmemiş sayılır.

İstikşafi kelimesi, keşfetmeye dönük, araştırarak bulma gibi bir anlama sahip. Ancak diplomaside kullanımı daha geniş: Sorunların tanımı konusunda bile anlaşamayan tarafların, meselelere daha geniş bir çerçeveden bakacaklarını ve tanımlar yaparken de bağlayıcılıktan uzak sadece keşif amaçlı çalışacaklarını anlatır.

İstikşafi görüşme süreci, diplomatların yaptığı çalışmaların en son aşamada siyasi otoriteye sunulmasını ve siyasi düzeyde yapılacak değerlendirmelerin sonucunda her iki ülke açısından da son derece hassas konularda somut adıma bağlanmasını içermesi açısından da yararlı bir yöntem olarak bilinir.