Kripto (dijital) para, işlemleri güvenceye almak için kriptografi yöntemi ile şifreleme kullanan, çalışma şekli nakite alternatif bir değişim aracı olarak tasarlanmış bir dijital varlık olarak tanımlanıyor.
Kripto paralar bir nevi dijital döviz, alternatif döviz ve sanal döviz görevini icra ediyor.
Kripto paranın dünyadaki hacmi 1.7 trilyon dolara ulaştı. Kripto paranın günlük dolaşım hacmi ise 125 miyar doların üzerine çıktı.
Kripto para kullanımında Türkiye'nin dünya sıralamasında 4'üncü sırada yer aldığı belirten Harran Üniversitesi Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü Öğretim Üyesi Doktor Hasan Bardakçı, Türkiye'de yüzde 16'lık bir kripto para kullanımının olduğunu ifade etti.
Türkiye kripto paranın hukuki alt yapısını oluşturacak adımlar atmaya hazırlandığını belirten Bardakçı, İLKHA'ya konuştu.
"Kripto parayı güvenilir bir dijital para olarak açıklayabiliriz"
Kripto paranın tanımı ve kullanımı ile ilgili bilgi veren Bardakçı, "Kripto para; geleceğin para birimi diye ifade ediliyor. Biz kripto parayı; kriptografi dediğimiz şifreleme yöntemiyle Blockchain teknolojisi ile oluşturulmuş, al-sat işlemlerinin yapıldığı ve sanal dijital paralar diye ifade ediyoruz. Kripto paranın temelinde şifreli al-sat işlemlerinin ve transfer işlemlerinin şifreli olarak gerçekleştiği güvenilir bir dijital para olarak açıklayabiliriz." şeklinde konuştu.
"Kripto paraların değeri insanların talebine göre belirleniyor"
Kripto paraların hepsinin kendine has özellikleri olduğunu belirten Bardakçı, "Örneğin; 'Tether' diye kripto para birimi var. Bu para birimi doğrudan dolara endekslenmiştir. Doların değeri ne olursa Tether'in değeri de o oluyor. Günümüzde birçok kişinin bildiği para birimlerinden 'Bitcoin' var. Bitcoin'in sabit belli bir üretimi var. 24 milyon Bitcoin üretilmiş. Bu Bitcoin'in birkaç milyonu 'kripto para madenciliği' dediğimiz yerde üretiliyor. 21 milyon sabit Bitcoin var. 21 milyona göre değer biçilmiş bir Bitcoin'den bahsediyoruz. Bazen insanlar 'bu paraların değerleri neye göre belirleniyor?' diyor. Bütün kripto sanal paraların değeri, aslında insanların talebine göre belirleniyor." ifadelerini kullandı.
"İnsanlar, kripto parayı ne kadara satın almak istiyorsa kripto para o değere ulaşıyor"
Kripto paraların değerinin nasıl belirlendiği ile ilgili bilgi veren Bardakçı, "Kripto paralar ilk ortaya çıktığında belki bir cent olan kripto paranın değeri bin dolar olabiliyordu. İnsanlar, kripto parayı ne kadara satın almak istiyorsa kripto para o değere ulaşıyor. Bir liraya olan şeyi, 2 liraya satın almak isterseniz; paranın değeri 2 lira olur. 2 liraya alan kişi, 3 lira satış fiyatı koyar. 3 liraya almak isteyen değerini 3 liraya çıkarır. Rutin bir piyasada fiyat oluşturma meselesidir. Piyasadaki kripto paralar ve diğer paralar bu şekilde oluşur." diye konuştu.
"36 bine yakın kripto para borsası var"
Kripto paraların herkes tarafından üretilebileceğini vurgulayan Bardakçı, "Kripto paranın bir sınırı yoktur. Herkes Kripto para üretebilir. Kripto parayı; devletler, bireyler, firmalar ve kuruluşlar da üretebilir. Nitekim günümüzde birçok kripto para var. Bu kripto paraların sayısı; özellikle dünyada bilinen büyük bir araştırma firması olan 'Coinmarketcap'ın verilerine baktığımızda 8 bin 700'den fazla kripto para olduğunu görüyoruz. Dünya geneli bu paraların satıldığı 36 bine yakın kripto para borsası var. Biz her ne kadar kripto para ile yeni tanışsak da aslında çokta yabancısı değiliz. Türkiye'de zaten çoktan beri bu işin içine girdik ve baya da yol aldık. Dünyada özellikle Avrupa Ekonomik Formu'nun son yapılan ve gündeme gelen ekonomik formunda; kripto para kullanımında Türkiye'nin dünya sıralamasında 4'üncü sırada yer aldığı belirtildi. Türkiye'de yüzde 16'lık bir kripto para kullanımı var. Yüz kişiden 16'sının sanal cüzdanı var." dedi.
"Kripto paralar, sanal cüzdan dediğimiz cüzdanlarda saklanıyor"
Kripto paraların bir merkeze bağlı olmadığını ifade eden Bardakçı, "Kripto paralar, sanal cüzdan dediğimiz cüzdanlarda saklanıyor. Zaten Kripto parayı cazip yapan şey budur. Kripto paralar bir merkeze bağlı değildir. Örneğin, normal işlemde, al-sat işlemi ya da transfer işlemi gerçekleştirdiğimizde bir bankaya ihtiyaç duyarız. Kripto paralar, açık 'a' sistemi ya da dağıtık 'a' sistemi dediğimiz bir sistemle kişilerin şahsi sanal cüzdanları sayesinde transfer yapıldığı bir sistemdir. Herhangi bir merkeze bağlı olmayan bir sistemdir. Sanal cüzdanlar ile kripto aldığınızda, aynı kendi cüzdanınız gibi orada da bulundurabiliyorsunuz. Bunu da sadece siz biliyorsunuz. Satılan ve alınan kriptoları herkes görebiliyor ama kimin aldığını sadece alan kişi görebiliyor. Kripto parayı satmak isterse nakit şekline dönebiliyor. Dünyada hiçbir paranın fiziksel karşılığı yoktur. Bu durum; altın, gümüş ve elmas içinde geçerlidir. Mesele elmas-su eğrisi dediğimiz bir şey var. Eğer su az ise suyun kıymeti elmasın kıymetinin yerine geçer. Elmas çoğalıp su kadar olursa elmas kıymetsiz olur. Bütün para birimlerinin hiçbirinin fiziki bir değeri yok. Kripto paralarda buna benziyor, sizin biçtiğiniz değer kadardır. " şeklinde konuştu.
"Kripto paranın ileride dönüşüm aracı olma potansiyeli var"
İnsanların devlet güvencesi sağlanılabilirse ticaretlerini kripto para ile yapabileceklerine dikkat çeken Bardakçı, "Birçok kripto para için sınırlı bir üretimden bahsediyoruz. Örneğin, 11 milyon üretilmiş. 11 milyon üretilen parayı insanlar da almaya başladığında kripto para kıymetlenir. Bu işin doğası böyledir. Bir süre sonra para birimi yatırım aracına da dönüşmeye başlıyor. Değişim dönüşüm aracından çok; bir yatırım aracına dönüşüyor. Bazı programlarda ben şunu dile getirdim; Kripto paranın ileride dönüşüm aracı olma potansiyeli var. Eğer devlet güvencesi sağlanılabilirse devlet kontrolünde olan alt yapısı oluşturabilirse insanlar belki de ticaretlerini kripto para ile yapacaklardır. Kripto paraya temel yapısıyla baktığımızda kredi kartlarının kullanımından bir farkı yok. Kredi kartında; bir kartın içerisinde sanal bir para harcıyorsunuz. Burada da durum aynıdır. Herhangi bir restauranta, markete ya da uluslararası bir ticarette ödememizi kripto parayla yapabileceğiz. Bu yöntemle işlem gerçekleştireceğiz. Burada olağan dışı hiçbir durum yok." diye konuştu.
"Kripto paranın dünyada oluşmuş bir piyasası var"
Kripto paraların güvenirliği konusuna değinen Bardakçı, "8 bin 700'den fazla kripto para çeşidi var. Muhtemelen bu rakam biz konuşurken bile artıyordur. Zaten güvenirliği konusunda rastgele kripto para alınmıyor. Kripto paranın dünyada oluşmuş bir piyasası var. Kripto paraları ifade ederken 'Bitcoin' ve 'Altcoin' diyoruz. Altcoin; alternatif coin dediğimiz, Pitcoin dışındaki bütün kripto paraları ifade ediyor. Bu paralardan bazılarının hiçbir karşılığı yoktur. Örneğin; putincoin var. Sırf Putin sevenleri yaptığı bir sanal paradır. Her paranın değeri aynı değildir. Bazıları için çok komik rakamlarda değer biçilmiştir. Bazı sanal paralarda gelecek vaat ediyor diye ciddi değerlere ulaştı. Örneğin Bitcoin'in kendi ürettiği bir Altcoin'i var, daha düşük değerli… Bitcoin, belli bir değere ulaştığı için insanlar ona da yöneliyor. Bazı büyük kurumsal firmalar bu işe giriyor. Sanal para yaptım diyor. Büyük firma yaptığından dolayı insanlar güvenilir buluyorlar. Devlet güvencesine ihtiyaç olabilir; ama dünyanın en güvenilir firmasının bir kripto parayı tercih etmesi, insanlar içinde bir tercih sebebi olabiliyor. Bu sebeple kripto para böyle bir sürece evrildi." ifadelerini kullandı.
"Kripto paranın dünyadaki hacmi 1.7 trilyon dolara ulaştı"
Kripto para denilince tek bir kripto paradan bahsedilmediğini belirten Bardakçı, "8 bin 700 tane kripto paradan bahsediyoruz. Kripto paranın şu an dünyadaki hacmi 1.7 trilyon dolara ulaştı. Kripto paranın günlük dolaşım hacmi ise 125 miyar doların üzerine çıktı. Bu rakamlar şunu ifade ediyor: Türkiye'nin milli gelirinin iki katı bir kripto para hacminden bahsediyoruz. Biz artık bu işin içine girdik. Herkes bir şekilde kripto paralarla haşir neşir oldu. Benim bu konudaki tavsiyem; Devletin bu işi yasal alt yapısıyla koruyarak, belkide başka ülkelerden sanal para yatırımcılarını ülkemize çekmesidir. Yabancı yatırımcıları kendi kurmuş olduğumuz kripto para borsalarında işlem yapmalarını sağlamalıyız. Bunu yaparak aslında Türkiye'yi daha cazip bir alan haline getirebiliriz." şeklinde konuştu.
"Dijital para sürecine girdik"
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, "Ekonomi Reform Paketi'nde açıkladığı "Dijital paranın ekonomik, teknolojik ve hukuki altyapısını oluşturacak adımları atıyoruz" ifadelerine vurgu yapan Bardakçı, "Türkiye'nin özellikle Ekonomi Reform Paketi'nde bir dijital dönüşümden bahsediliyor. Bu da aslında onun bir parçasıdır. Böyle bir sanal, dijital para sürecine girdik. Devlet artık bunu hem devlet kurumlarıyla hem de yasal bir alt yapı oluşturarak bu alanda işlem yapan vatandaşları da güvence altına alma gibi bir eğilim gördüm. Doğru olduğu kanaatindeyim. Bunun yapılmasının Türkiye'ye ciddi bir katkısı ve faydası da olacaktır. 'Bu işin vergisi olacak mı?' diye soranlara 'olabilir' diyorum. Altın, al-sat yaptığınızda vergi ödüyorsanız; kripto parada da vergi ödemenizde bir sakınca yoktur." dedi.