Mars, Güneş Sistemi'nin Güneş'ten itibaren dördüncü gezegenidir. Roma batıl mitolojisindeki sözde savaş tanrısı Mars'a ithafen bu adla adlandırılmıştır. Yüzeyindeki yaygın demir oksitten dolayı kızılımsı bir görünüme sahip olduğu için "Kızıl Gezegen" de denir.
Yüzeyinde ve katmanlarında su olma potansiyeli nedeniyle pek çok bilim kurulu tarafından araştırma amaçlı, özel insansız araçlar eşliğinde keşif gezileri yapılmaktadır.
Mars'ın özellikleri
Mars, özellikle dünyaya benzeyen yapısıyla bir adım öne çıkıyor. İnce bir atmosferi bulunan kızıl gezegen; kutup, çöl ve vadileri ile oldukça büyük bir benzerlik gösteriyor. Aynı zamanda beraber dönme periyodu da yine dünya ile benzerdir. 2 adet uydusu bulunan Mars, Dünya'ya en yakın gezegen olarak da öne çıkmaktadır. Mars, Dünya'dan 57,6 milyon kilometre uzaklıkta bulunur.
Özellikle Dünya dışında güneş sistemi içerisinde sıvı su bulunması ile yaşam olabileceği ihtimali yüksek olduğu en önemli gezegendir.
Günümüze kadar gerçekleştirilmiş olan insansız keşif araçları, gezegenin kutup bölgelerinde buzullara rastlamış durumda. Bu sebepten dolayı sürekli olarak takip edilen ve insanlı şekilde ulaşabilmek için hedef alınan bir gezegendir.
Mars bir gününü tamamlama konusunda da yaklaşık olarak dünya ile eşdeğerdir. Dünya, bir günü 24 saatte tamamlarken Mars ise bunu 24 saat 40 dakika içerisinde tamamlamaktadır. O yüzden Mars'a ayak basıldığında gece ve gündüz süresi bakımından pek yabancılık çekilmeyecek.
Konum açısından farklılık gösterdiği için Mars'ın, Güneş etrafında dönme süresi 686 dünya gününe bedeldir. Yani bu durum, dünyanın iki katı kadar süre içerisinde gerçekleşiyor. Bu doğrultuda Mars'ın güneş çevresinde dönmesi ile dünyaya göre mevsimleri 2 kat daha uzun süre yaşamaktadır.
Mars, ölümcül bir gezegen olarak öne çıkar. Çünkü sıcaklığı çok düşüktür ve hava sıcaklığı yaklaşık olarak -87 °C’ye kadar düşmektedir. Yani gezegenin her tarafı Antartika gibidir ve 0 derecenin üstüne çıkması nadir olarak gerçekleşir.
Aynı zamanda dünyadaki gibi bir atmosfere sahip değildir. Hatta atmosfer kalınlığının dünya atmosferine göre yüzde 1’inin altında olduğunu söylemek mümkün. Aynı zamanda Mars'ın atmosferi yaklaşık yüzde 95 kadarı ile karbondioksitten oluşur.
Yerçekimi ise dünyanın yaklaşık olarak yüzde 37’si kadar ölçülmüş durumda. Yani dünyada 1 metre kadar zıplamak ile beraber Mars'ta bu enerji üzerinden 3 metre kadar zıplanabilir.
Mars’taki Olimpos Dağı (Olympus Mons) adı verilen dağ, Güneş Sistemi’nde bilinen en yüksek dağ ve Marineris Vadisi (Valles Marineris) adı verilen kanyon en büyük kanyondur.
Ayrıca Haziran 2008’de Nature dergisinde yayımlanan üç makalede açıklandığı üzere, Mars’ın kuzey yarımküresinde 10 bin 600 km. uzunluğunda ve 8 bin 500 km. genişliğindeki dev bir meteor kraterinin varlığı saptanmıştır. Bu krater, bugüne kadar keşfedilmiş en büyük meteor kraterinin (Ay'ın güney kutbu kısmındaki Atkien Havzası) dört misli büyüklüğündedir.
Mars, Dünya hariç tutulursa, halen Güneş Sistemi’ndeki gezegenler içinde sıvı su ve yaşam içermesi en muhtemel gezegen olarak görülmektedir.
Mars Express ve Mars Reconnaissance Orbiter keşif projelerinin radar verileri gerek kutuplarda (Temmuz 2005) gerekse orta bölgelerde (Kasım 2008) geniş miktarlarda su buzlarının var olduğunu ortaya koymuştur. 31 Temmuz 2008’de Phoenix Mars Lander adlı robotik uzay gemisi Mars toprağının sığ bölgelerindeki su buzlarından örnekler almayı başarmıştır.
Günümüzde, Mars, yörüngelerine oturmuş üç uzay gemisine ev sahipliği yapmaktadır: Mars Odyssey, Mars Express ve Mars Reconnaissance Orbiter.
Mars, Dünya hariç tutulursa, Güneş Sistemi’ndeki herhangi bir sıradan gezegenden ibaret değildir. Yüzeyi pek çok uzay aracına evsahipliği yapmıştır. Bu uzay araçlarıyla elde edilen jeolojik veriler şunu ortaya koymuştur ki, Mars önceden su konusunda geniş bir çeşitliliğe sahipti; hatta geçen on yıllık süre sırasında gayzer (kaynaç) türü su fışkırma veya akıntıları meydana gelmişti.
NASA’nın Mars Global Surveyor projesi kapsamında sürdürülen incelemeler Mars’ın güney kutbu buz bölgesinin geri çekilmiş olduğunu ortaya koymuştur. Bilim insanları, 2006'da Mars yörüngesine oturtulan "Mars Reconnaissance Orbiter" (Mars Yörünge Kâşifi) uydusundan alınan veriler sonucu, Mars'ta sıcak aylarda tuzlu su akıntılarının oluştuğunu bildirmişlerdir.
Toparlayacak olursak Mars'ın özelliklerini şu şekilde belirtmek mümkündür:
-Dünya hariç diğer gezegenler gibi adını antik Roma sözde tanrılarından almıştır.
-Mars, kahverengimsi kırmızı renge sahiptir.
-Mars güneş sistemindeki ikinci en küçük gezegendir ve güneşe en yakın dördüncü gezegendir.
-Mars “Kızıl Gezegen” olarak da adlandırılır, çünkü yüksek oranda demir oksit içerir. Bu durum, kırmızımsı görünmesini sağlar.
-Mars’ın iki tane uydusu bulunmaktadır. İsimleri; Phobos ve Deimos’tur. Bu uydular küçük ve düzensiz bir şekildedir.
-Mars çekirdeğinin bileşimi henüz bilim adamları tarafından bilinmemektedir. Keşif çalışmaları devam etmektedir. Gezegen çekirdeğinin katı, sıvı veya iki farklı katmandan oluştuğu bilgi hala kesin değildir. Fakat Mars çekirdeğinin maksimum basıncı, Dünya atmosferinin deniz seviyesindeki basıncının 400 bin katı olabilir.
-Mars'ın yoğunluğunu Dünya'nınkiyle karşılaştırıldığında 100 kat daha az yoğundur.
-Mars yüzeyinde sıvı su bulunmamasının nedeni yüzeyindeki düşük atmosferik basınçtır.
-Mars’ın Güneş etrafında bir turunu tamamlaması Dünya’nın iki katı kadar zaman almaktadır.
-Mars ve Dünya'nın yörüngesi aynı düzlemde değildir. İki komşu gezegenin yörüngeleri arasında birkaç derece eğim vardır.
-Olympus Mons adındaki dağ, güneş sistemindeki en yüksek dağdır. Bu dağ, Mars’ta yer almaktadır.
-Mariner 4, 1965 yılında Mars’a ulaşan ilk uzay aracıdır. Uzay gemisinin Mars’a ulaşması tam 228 gün sürmüştür.
-Mars Dünya’dan çıplak gözle bakıldığında kırmızımsı görünümü sayesinde kolayca fark edilebilir. Gezegenin görünen büyüklüğü ve parlaklığı Dünya'ya olan yakınlığına bağlı olarak değişmektedir.
-Hint Uzay Araştırmaları Örgütü (ISRO) 24 Eylül 2014'te Mars'a güvenli bir şekilde aracını yerleştirmeyi başarmıştır. Hindistan bu sayede ilk denemesinde Mars'ın yörüngesine uzay aracı yerleştirebilen ilk ülke olmuştur. Görev 5 Kasım 2013'te başlamıştır.
-Mars, Güneş'ten 142 milyon kilometre uzakta yer almaktadır.
-Mars çok soğuk bir gezegendir. Mars'taki ortalama sıcaklık eksi 80 Fahrenheit derece civarında, yani donma noktasının altındadır.
-Esas olarak demir içeriği olan gezegendeki kırmızı tozun varlığı nedeniyle; Mars’ta bazen rüzgâr estiğinde toz fırtınaları görülmektedir. Bu toz fırtınaları gezegenin tümünü kaplayacak kadar yoğundur. Güneş sisteminde en hızlı rüzgarlar Mars’ta esmektedir.
-Mars'taki yer çekimi yeryüzündeki yerkürenin ağırlık yüzdesinin sadece yüzde 38'i kadardır, bu yüzden Dünya'da 100 kilo ağırlığındaysanız, Mars'ta sadece 38 kilo ağırlığında olacaksınız.
-Viking 1 ve Viking 2, NASA tarafından 1975 yılında Mars’a gönderilen iki uzay aracıdır.
-2004 yılında NASA görevlileri Mars’ta su kanıtına rastladıklarını açıklamışlardır. Suyun varlığı, geçmişte ya da günümüzde Mars’ta yaşayan canlıların hayatta kalması için potansiyel bir işaret olabilir.
-Mars ve Dünya arasındaki asgari mesafe, mükemmel dairesel yörüngeleri olmadığı için değişmeye devam ediyor.
-Mars'ta mevcut olan kara yüzeyinin miktarı, Dünya'da mevcut olanla neredeyse aynıdır.
- Mars'ta toz fırtınaları oldukça şiddetlidir. Toz fırtınaları gezegenin yüzeyini aylarca yönetmeye devam edebilir ve çoğunlukla Mars'ın Güneş'e yaklaşmasıyla ortaya çıkar.
-Dünya’daki her mevsim Mars’ta da yaşanmaktadır. Ancak Kızıl Gezegendeki her mevsim dünyadakilerin iki katı kadar uzun sürmektedir.