Yaklaşık bir yıldır devam eden salgın ve salgına bağlı olarak yürürlüğe konulan kısıtlamalar ile son zamanlarda üst üste yapılan zamlar küçük esnafı iş yapamaz hale getirdi.
Yaklaşık 30 yıldır esnaflık yapan Kutbettin Kaya, son zamanlarda fiyatların aylık, haftalık, hatta gecelik farklarla sürekli olarak değiştiğini dile getirdi.
"Dolar yükseldiğinde zam oluyor indiğinde ise fiyatlar düşmüyor"
Zamlar nedeniyle artık iş yapamaz duruma geldiklerini belirten Kaya, müşterilerle karşı karşıya geldiklerini söyledi.
Kaya, "Toptancı malını bırakıp gidiyor. Giderken de "Bu hafta fiyatlar değişti, önümüzdeki hafta fiyatlar yine değişecek." diyor. Fiyatlar en çok gıda ve temizlik ürünlerinde meydana geliyor. Çünkü insanlar en çok bunları tüketiyor. Bu bir oyun mu bilemiyorum? İktidarın durumundan dolayı sürekli bir ekonomik krizden bahsediyorlar. Dolar yükseldiğinde zam oluyor, indiğinde ise fiyatlar bir türlü inmiyor." diyerek duruma tepki gösterdi.
Kutbettin Kaya
"Süpermarketlerin keyfi zammını denetleyecek mekanizma çökmüş durumda"
Küçük esnafın içinde bulunduğu durumu büyük marketlerle kıyaslayan Kaya şöyle konuştu:
İnsanların alım gücü bitti. Ulusal marketler işin içine girince yerel marketler tükendi. Ulusal marketlerin alım gücü bizden daha çok. Bazı market zincirlerinin binlerce mağazası var. Böyle bir market zincirinin, her bir üründen sadece bir koli alması halinde binlerce koliyi toptan alıyor demektir. Benim böyle bir alım gücüm yok. Ne yapıyorlar? İstediği kalite, derece ve miktarda malı üretiyor, ona göre fiyat vuruyor ve malı piyasaya sürüyor. Denetleme sistemi zaten çökmüş durumda. Gelip de fiyatları denetleyenler yok maalesef. Yerel esnafın bunların karşısında durma şansı da yok. Veresiye almış başını gidiyor. Vatandaşın alım gücü bitmiş… kredi, bankaların eline düşmüş durumda. Kredi borçlarının girmediği ev kalmadığı için kimsenin huzuru kalmamış.
"Böyle giderse iş yerimi kapatmak zorunda kalacağım"
Ses sistemleri tamirciliği yapan Mehmet Dicle, salgın öncesi birçok ilden müzik aletleri ve ses sistemleri tamiratı için yoğun talep aldıklarını ama salgın dolayısıyla müzik sektörü durduğu için işletmesini kapatma durumuna geldiğini söyledi.
Mehmet Dicle, "Pandemi öncesi müzik aletlerinin tamiri için Muş'tan İstanbul'a kadar bize müşteri gelirdi. Bingöl, Elâzığ, Mardin, Diyarbakır, Tunceli ve daha sayamadığım birçok yerden tamir için müzik aletleri gelirdi. Şu anda pandemi olduğu için müzik sektörü durdu. Tamirci arkadaşlarla da görüşüyorum onların da işi durmuş durumda. Bu sıkıntıyla alışverişe çıkıyoruz. İş olmadığı için cebimizde paramız yok. Örneğin almak zorunda olduğumuz bir yağın fiyatı iki katına çıkmış. Gıda fiyatları da aynı şekilde zamlanmış. Şu an vergiyi iş yapamadığım için durdurmuş durumdayım. Aynı işi yapan bazı arkadaşlarım dükkanını kapatmış durumda. Böyle giderse ben de kapatacağım."
İbrahim Kömürcü
"Yaşanan son zamlar nedeniyle iş alamıyoruz"
Yapılan zamlar yüzünden elektrik malzemesindeki fahiş fiyat artışları nedeniyle iş alamaz duruma geldiklerini belirten İbrahim Kömürcü, zor durumda olduklarını dile getirdi.
Halkın en çok kullandığı ve tükettiği malzemelere ciddi zamlar yapıldığını ifade eden Kömürcü, "Son zamanlarda ciddi zamlar yapılıyor. Genel olarak elektrik malzemelerinin tümünde özelde ise kablo ve ampul gibi malzemelere sürekli zam oluyor. Vatandaş 'Neden bu kadar zam oluyor?' diye soruyor haliyle. Önceden bir metre kabloyu 1 TL'ye satarken, şimdi ise alış fiyatı 2 TL'ye çıktı. Yüzde 200, yüzde 300 oranında zam alan malzemelerimiz var. Özellikle bakır, çok ciddi anlamda zam aldı. Ne yapacağımızı bilemeyecek duruma geldik. Yaşanan son zamlarla birlikte müşteri bulmakta, iş almakta zorlanıyoruz." dedi.
Hamza Cirit
"Salgın nedeniyle işlerimiz yarı yarıya düştü"
Döner ve ızgara türü iş yapan Hamza Cirit, salgın kısıtları nedeniyle gerek okulların olmaması gerek soğukların bastırması gerekse esnek mesai nedeniyle bazı memurların evde çalışması nedeniyle işlerinin yarı yarıya düştüğünü söyledi.
Salgın nedeniyle şu anda evlere ve iş yerlerine sadece paket servis yaptıklarını söyleyen Cirit, "Hava koşulları ve oturacak yerlerin yasaklanmasıyla birlikte insanlar dışarda yemekte yiyemiyor. Ayrıca memurların çalışma sistemi esnetildiği için dışarıda yemektense evde yemeği tercih ediyorlar. Bunları üst üste koyduğumuz zaman ister istemez işlerimiz düşüyor. İşlerimiz yarı yarıya düştü. 2 işçi çalıştırıyorum. İnşallah bir an önce bu pandemi süreci biter ve bizler de normal hayata döneriz." dedi.
Zülküf Meydan
"Kazandığımız 3-5 lira da zamlara gidiyor"
Salgın dolayısıyla işlettiği çay ocağını köy ürünleri satışı yapan bir mekâna çevirdiğini aktaran Zülküf Meydan, şöyle konuştu:
Çay ocağı işletmecisiyim. Pandemiden dolayı işyerini kapattık. Evime ekmek götürebilmek için köy ürünleri getirip satıyorum. Geçim sıkıntısı yüzünden çay ocağını köy ürünleri satılan bir yere çevirdik. Çok şükür 3-5 kazanıyoruz. Ama yapılan zamlarla kazandığımız 3-5 lira da gidiyor. Yetkililerden isteğimiz çay ocaklarımıza bir an önce izin versinler ki işimizin başına dönelim.
"Bir torba una 60 TL zam geldi"
Son zamanlarda un fiyatlarına yapılan zamlar dolayısıyla alım gücünün azaldığını, birilerinin bu zamlara dur demesi gerektiğini belirten fırın işletmecisi Abduselam Yıldırım, "Bu sene bir un torbasına 60 TL zam geldi. 90 TL olan unun torbası 150 TL'ye yükseldi. Bu zamların durmasını istiyoruz. Çünkü insanların vazgeçemeyeceği tek şey ekmektir. Ekmeğe zam vermediler. Gramajı düşürdüler. 500 gramdan 400 grama düşürdüler. İkili bir ekmeğin satış fiyatı 2 buçuk TL… Piştiğinde 320 gram oluyor. Bununla insanlar doymaz. Büyüklerimizden isteğimiz buna bir dur demeleridir." dedi.
Sait Gül
"İşlerim yüzde 90 oranında düştü"
Palu'nun haricinde diğer il ve ilçelerden müşterilerinin olduğunu söyleyen dürüm satıcısı Sait Gül, salgın dolayısıyla işlerinin yüzde 90 düştüğünü belirtti.
Gül, "Murat Nehri sahilinde dürüm işi yapıyorum. Palu, Tunceli, Bingöl'den insanlar buraya geliyor. Pandemi döneminde işlerimiz ciddi anlamda düştü. İş hacmim 150-200 ekmekten 20 ekmeğe düştü. Bu gelirle de masraflarımı çıkarmaya çalışıyorum. Yanımda çalışan birçok elemanı çıkarmak zorunda kaldım. Şahsen fiyatları arttırmıyorum ama 45 liradan aldığım eti şu an 60-70 liradan alıyorum. İşletme için 35 liraya aldığım eldivenler şimdi 100 liraya çıktı. Yetkililerden isteğim bu pandemi önlemlerini biraz hafifletmeleridir. Çünkü işlerimiz yüzde 90 düşmüş durumdadır." dedi.
Cahit Gül
Emekli olan ve emeklilere yapılan zamla ancak bir faturasını karşılayabileceğini söyleyen Cahit Gül şöyle konuştu:
"Biz emeklilere 150-160 lira zam verdiler. Bununla ancak doğalgazı öderiz. Diğer faturalar kalacak. Yağ, temizlik malzemeleri, sebze-meyveye, elektrik ve doğalgaz faturalarına zam geldi. Daha önce 5 litre yağın fiyatı 35-40 lira iken şimdi 100 liraya yaklaşmış. 2 tane yağ alacak olsan bana verilen emekli zammını alır götürür."